تست(Prostate-specific antigen) PSA و Free PSA
PSA نوعی گلیکوپروتئین است که به میزان قابل توجهی در پروستات وجود دارد. البته باید دانست که PSA به میزان بسیار کم در دیگر بافت‌های بدن مردان همچون غدد فوق‌ کلیه نیز تولید می‌شود. با این وجود، PSA پروتئین اختصاصی پروستات است که هم توسط بافت سرطانی و هم بافت غیرسرطانی تولید می شود و میزان ترشح آن به هورمون‌های اندروژن مردانه بستگی دارد. این پروتئین با نقش پروتئازی خود در رقیق کردن مایع منی و باروری آقایان نقش دارد.
PSA در جریان خون به دو حالت وجود دارد: متصل به پروتئین‌های خاص یا به صورت آزاد (غیر متصل). به مجموع این دو پروتئین، PSA کل یا توتال و به بخش آزاد آن free PSA یا PSA آزاد گفته می شود.
در درجه ی اول برای غربالگری سرطان پروستات در آقایان این تست بکار می رود. افزایش و کاهش این دو تست به همراه نسبت آن ها، تا حدودی خوش‌خیم یا بدخیم بودن سرطان پروستات را مورد ارزیابی قرار می دهد.در نتیجه هدف اصلی از انجام تست PSA، شناسایی مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات (هایپرتروفی خوش‌خیم پروستات)، التهاب پروستات (پروستاتیت) و سرطان پروستات است.
لازم به ذکر است توصیه تمام پزشکان براین است که این دو آزمایش یعنی PSA و Free PSA هر دو با هم درخواست و تفسیر شوند. بالا بودن سطح Free-PSA دلیل بر نوع خوش خیم سرطان پروستات است و نسبت Free-PSA به PSA در صورتیکه بالای 25باشد علامت خوش خیم بودن اختلالات پروستات می باشد، بین 15 تا 25 مشکوک و مقادیر زیر 15 این نسبت ممکن است با تهاجمی تر بودن سرطان در ارتباط باشد.
شرایط آزمایش پروستات (PSA)
نمونه لازم جهت انجام این تست ، نمونه خون است و برای انجام این تست ناشتایی نیاز نیست.
از موارد مهمی که پزشک قبل از تست PSA از شما می‌خواهد که به مدت 48 تا 72 ساعت قبل آزمایش رعایت کنید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1) عدم فعالیت‌های شدید بدنی
2) عدم معاینه مقعدی پروستات
3) نداشتن فعالیت جنسی
عوامل مختلفی که در سطح PSA در آزمایش خون تاثیر میگذارند شامل موارد زیر است:

عفونت ادراری
فعالیت بدنی شدید
رابطه جنسی
سوند ادراری
هرگونه جراحی یا دستکاری مثانه یا پروستات

بالا بودن میزان PSA می‌تواند به یکی از دلایل زیر باشد که بایستی توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد:
سرطان پروستات
التهاب و عفونت دستگاه ادراری (UTI)
در معاینات رکتوم سطح PSA بطور موقت افزایش پیدا میکند
رابطه جنسی
آسیب یا جراحی ساختارهای نزدیک پروستات و رکتوم
افزایش سن: سطح PSA درسنین مختلف می‌تواند متفاوت باشد و به طور طبیعی با افزایش سن میزان PSA خون نیز افزایش می‌یابد.
بالا بودن سطح Free PSA نشان دهنده نوع خوش‌خیم سرطان پروستات و پایین بودن آن بدخیمی تکثیر سلول‌ها را یادآور می‌شود.
توصیه‌ها و نکات
مردانی که سن بالای 50 سال دارند، معمولاً باید با پزشک خود مشورت کنند تا برای انجام تست PSA مناسب باشند.
اگر فردی دارای سابقه خانوادگی سرطان پروستات است یا به دیگر مشکلات پروستات مبتلا است، ممکن است نیاز به انجام این تست در سنین پایین‌تر داشته باشد.